بررسی هندسی انتخابات در گفت‌وگو با فعالان سیاسی؛
عبدالله ناصری عضو بنیاد باران، معتقد است: «از انتخابات دور پنجم مجلس چنین وضعیتی وجود داشت و تا به امروز ادامه پیدا کرده است. انتخابات 94 ویژگی خودش را دارد.
حسن روحانی: مجلس خانه ملت است؛ نه خانه یک جناح. ما هم به تبعیت از مقام معظم رهبری تأکید می‌کنیم که در بررسی صلاحیت‌ها باید مُر قانون، ملاک عمل باشد، نه مُر سلیقه!
«قانون اساسی برای یهودیان، زرتشتیان، آشوریان و ارمنی‌های کشورمان که جمعیت قابل‌توجهی هم ندارند، حق برخورداری از نماینده قائل شده است. اکنون آیا ما باید جناحی در کشور را که جمعیتی چند میلیون نفری دارد، نادیده بگیریم؟» اینها صحبت‌های حسن روحانی است که در همایش استانداران، معاونان و مدیران‌کل سیاسی و انتخابات و فرمانداران سراسر کشور مطرح کرده است.
او در ادامه گفت: «مجلس خانه ملت است؛ نه خانه یک جناح. ما هم به تبعیت از مقام معظم رهبری تأکید می‌کنیم که در بررسی صلاحیت‌ها باید مُر قانون، ملاک عمل باشد، نه مُر سلیقه!» بعد از انتشار صحبت‌های رئیس‌جمهوری بسیاری این‌طور برداشت کرده‌اند که انتخابات از حالت رقابتی خارج شده و به طرف انتخاباتی تک‌بعدی می‌رود. انتخاباتی که در دوره‌های گذشته چندوجهی بود و چند ضلع قدرت را پوشش می‌داد اما به نظر می‌رسد در این دوره فقط بر مدار یک رأس می‌چرخد. با‌این‌حال اظهارات چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب و حتی اعضای شاخص دولت و مذاکرات گسترده آنها با شورای نگهبان، نشان می‌دهد همچنان می‌توان به برگزاری انتخاباتی پرشور امید داشت. با‌این‌حال سؤال این است آیا رئیس‌جمهوری و دیگر رایزنان می‌توانند با رایزنی‌هایشان امید را در انتخابات نگه دارند؟
محمدرضا اعتمادیان یکی از اعضای حزب مؤتلفه، به «وقایع اتفاقیه» می‌گوید: «سالم‌ترین انتخابات در ایران برگزار می‌شود. من نگران انتخابات نیستم و معتقدم مردم در این انتخابات با شور حاضر می‌شوند. بهترین انتخابات دنیا در ایران برگزار می‌شود.»
اما در مقابل عبدالله ناصری، فعال اصلاح‌طلب و عضو بنیاد باران می‌گوید: «واقعیت این است که مجلس اگر رقابتی سالم نداشته باشد، قوه مقننه هویتی پیدا نخواهد کرد.»
سالم‌ترین انتخابات در ایران برگزار می‌شود
محمدرضا اعتمادیان، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی معتقد است: «حزبی‌بودن در کشورهای دیگر این‌طور است که افراد باید حتما در قالب یک حزب در انتخابات شرکت کنند اما در ایران این‌طور نیست.»
وی در ادامه می‌گوید: «شرکت مردم در انتخابات هم در هیچ‌جا به‌اندازه ایران آزاد نیست. در ایران چه عضو حزب باشی و چه نباشی، می‌توانی در انتخابات ثبت‌نام کنی و در این دوره 40 برابر تعداد مورد نیاز، داوطلب نمایندگی در مجلس شده‌اند؛ این یعنی آزادی. مردم خودشان را عرضه می‌کنند.»
این فعال سیاسی اصول‌گرا معتقد است سالم‌ترین انتخابات در ایران برگزار می‌شود و می‌گوید: «من نگران انتخابات نیستم. بهترین انتخابات دنیا در ایران برگزار می‌شود.»
سایه برجام بر سر انتخابات
عبدالله ناصری عضو بنیاد باران، معتقد است: «از انتخابات دور پنجم مجلس چنین وضعیتی وجود داشت و تا به امروز ادامه پیدا کرده است. انتخابات 94 ویژگی خودش را دارد. بحث نظارت استصوابی در مجلس چهارم به صورت قانون درآمد. اما قبل از اینکه قانون شود، در زمان امام (ره) مورد مشخصی داشتیم که شورای نگهبان عملکردی خارج از قانون در انتخابات داشت اما نهایتا با میانجیگری ایشان حکم نهایی به نفع وزارت کشور داده شد. این نوع نگاه طبیعتا در ترکیب و نگاه شورای نگهبان متجلی‌تر شده، به‌‌ویژه که نظارت استصوابی به صورت قانون در آمده است اما معتقدم از مجلس هفتم به بعد، درباره این قانون به گونه‌ای دیگر عمل شده است.»
او در ادامه گفت: «اتفاق جدیدی که در این انتخابات رخ داده، این است که اصلاحات در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شد. از طرفی به پیروزی دولت در مسئله برجام نیز برمی‌گردد که جریان تندرو اصول‌گرایی مخالف آن بود و نمی‌خواست دولت در آن پیروز شود. این اتفاق بزرگ را برخی‌ها می‌بینند و می‌خواهند این دستاورد با تغییر جدی مجلس و همسو‌شدنش با دولت تکمیل نشود.»
ناصری معتقد است، یکی از پدیده‌های انتخابات امسال، عدم احزار صلاحیت‌هاست: «گرچه در دوره‌های قبل هم به صورت محدود احراز صلاحیت وجود داشت اما در این دوره به صورت گسترده وجود دارد. به‌طوری‌که حتی امام‌جمعه اراک و نماینده ولی‌فقیه و عضو مجلس خبرگان هم به فغان می‌آیند که این عدم احراز یعنی چه؟ آن‌هم با توجه به اینکه شورای نگهبان امکانات لازم برای احراز صلاحیت‌ها را داشته است؟»
او در ادامه می‌گوید: «اینکه رئیس‌جمهوری تا چه حد می‌تواند در‌این‌زمینه گام بردارد، باید دید که آیا رئیس‌جمهوری مسئله رعایت مر قانون را فقط در کلام به کار می‌برد یا می‌تواند آن را در عمل هم نشان دهد؟ باید دید روحانی به عنوان شخص دوم مملکت و به عنوان کسی که مجری قانون اساسی است، تا چه حد می‌تواند برای گفت‌وگوی جدی با عناصر تأثیرگذار واقعی در این قضیه تأثیر بگذارد؟»
ناصری می‌گوید: «واقعیت این است که اگر در مجلس رقابتی سالم نداشته باشد، قوه مقننه هویتی پیدا نخواهد کرد. این را گاهی شاهد بودیم، به حدی که آقای لاریجانی هم به این جمع‌بندی رسیده که خرج خود را جدا کند و به صورت مستقل وارد عرصه انتخابات شود. به نظر می‌رسد این واقعیتی است که اگر فکری برایش نشود، مجلس غیررقابتی می‌شود و می‌تواند پارازیت‌های جدی برای دولت ایجاد کند.»
انتخابات کاملا رقابتی است
مجتبی ثابتی، مسئول بسیج کل دانشگاه‌های تهران معتقد است؛ انتخابات کاملا رقابتی خواهد بود. او می‌گوید: «اینکه انتخابات رقابتی هست یا نه، کاملا معتقدم رقابتی خواهد بود؛ چون اصلاح‌طلبان انتخابات مجلس دو دوره گذشته را تحریم کردند و دیدیم که حضور مردم پای صندوق‌های رأی بسیار گسترده بود. مردم ایران چندان قائل به چهره‌های سیاسی چپ و راست نیستند و بیشتر قائل به گفتمان‌ها و رویکرد واقعی مبتنی بر عملکرد و در چهارچوب نظام هستند. بدیهی است که انتخابات بسیار پرشور خواهد شد.»
او در ادامه می‌گوید: «وقتی مردم پای صندوق‌های رأی می‌آیند، درواقع حضورشان مبتنی بر رقابت است. اگر رقابتی نباشد، حضور مردم هم معنا ندارد. مردم به نظام اعتماد و اعتقاد دارند و به همین دلیل پای صندوق‌های رأی می‌آیند.»
او درباره صحبت‌های رئیس‌جمهوری می‌گوید: «آقای روحانی به عنوان مقام دوم کشور، در سال 59-60 در مصاحبه‌ای رسمی گفته است که برای دوری از استبداد قوه مجریه، از مجلس یکدست دوری کنیم. این نشان می‌دهد، شما نمی‌توانید مجلس را سیاست‌زده و جناحی فرض کنید. من معتقدم اگر در انتخابات افرادی که صلاحیت ذاتی حضور را ندارند، به عنوان نماینده وارد شوند، اتفاقا مردم به نظام بی‌اعتماد می‌شوند.»
او گفت: «شورای نگهبان مبانی مشخص علمی و کاملا قانونی را در ایران طراحی کرده و اتفاقا اگر شورای نگهبان مانع نشود و افرادی که حضورشان اثبات نشده را احراز کند، قاعدتا نمی‌تواند نگهبان خوبی برای انقلاب اسلامی باشد و اگر کوچک‌ترین اشتباهی کند که دال بر تأیید صلاحیت افراد ناصالح باشد، قاعدتا قابل بخشش نیست. این در شرایطی است که معتقدند شورای نگهبان باید حضور همه سیاسیون را تأیید کند و اگر آمار بگیریم تعداد تأیید‌شده‌های این دوره با تأیید‌شده‌های دور گذشته بیشتر است.»
