با نگاهی اجمالی به متن دو سخنرانی رئیس جمهوری در 16 آذر سال‌های گذشته، سخنرانی‌های روحانی را می‌توان نشان دهنده مسیری ارزیابی کرد که دولت در دوران فعالیت خود، بویژه در حوزه سیاست داخلی پشت سر گذاشته است.
روزنامه ایران نوشت: فردا و در سومین سال فعالیت دولت تدبیر و امید، رئیس جمهوری به مناسبت 16 آذر «روز دانشجو» در دانشگاه صنعتی شریف، با دانشجویان این دانشگاه سخن خواهد گفت.
این سومین حضور روحانی در جمع دانشجویان در این مناسبت تاریخی خواهد بود. او پیش از این، به ترتیب در دانشگاه‌های شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران حاضر شده بود، انتخابی که با کمی تساهل می‌توان آن را نشان دهنده غلبه وجه کارشناسی و علمی به وجه سیاسی دانست.
باوجود این، رئیس جمهوری در سخنرانی‌های 16 آذر سال‌های 92 و 93 خود تنها به علم و الزامات کار دانشگاهی نپرداخت. او با دانشجویان، هم از معضلاتی گفت که دولت از ابتدای فعالیت خود با آن دست به گریبان بوده، هم از تلاش‌ها برای ایجاد محیط امن و آزاد رشد علمی و هم از میان دانشجویان، منتقدان و تخریبگران را مخاطب خود قرار داد.
با نگاهی اجمالی به متن دو سخنرانی رئیس جمهوری در 16 آذر سال‌های گذشته، سخنرانی‌های روحانی را می‌توان نشان دهنده مسیری ارزیابی کرد که دولت در دوران فعالیت خود، بویژه در حوزه سیاست داخلی پشت سر گذاشته است.
ذکر این نکته جالب خواهد بود که مراسم روز دانشجوی سال 92 در دانشگاه شهید بهشتی، با پرسش و پاسخ مستقیم دانشجویان از روحانی برگزار شد، اما در سال بعد، نمایندگان تشکل‌های دانشجویی فرصت یافتند تا پیش از سخنرانی رئیس جمهوری و البته در حضور او، مطالب خود را طرح کنند، هرچند برخی تشکل‌های منتقد دولت، از فرصت طرح مطالب خود صرفنظر کردند.
روحاني در جمع دانشجويان چه گفت؟
طبیعی است؛ روحانی در سخنرانی‌های خود به مناسبت 16 آذر در سال‌های 92 و 93، به دانشگاه، دانشجویان و الزامات یک محیط علمی توجه ویژه‌ای داشته باشد.
نکته مهم در این میان، دعوت روحانی از دانشجویان و دانشگاه، برای نقد دولت و همراهی و ارائه راهکار برای حل معضلات کشور بوده است. این دعوت در حالی صورت گرفت که دولت سابق، بر بی‌نیازی خود از نظام کارشناسی تأکید می‌کرد که این امر سبب ایجاد گسست میان دانشگاه و دولت شده بود. اما روحانی نه تنها از دانشگاه می‌خواست که به نقد دولت بنشیند، بلکه این انتظار را مطرح کرد که دانشگاه در حل مشکلات کشور پیشگام شده و طرح‌ها و پیشنهادهای خود را ارائه دهد.
به نظر می‌رسد تأکید روحانی بر نقد علمی دانشگاه‌ها، تلاشی برای پر کردن جای سیاسی‌کاری در حوزه تصمیم‌سازی با نگاه کارشناسی بوده است. روحانی در 16 آذر 92، در حالی که تنها 4 ماه از آغاز به کار دولت می‌گذشت، به مشکلاتی اشاره کرد که از گذشته برای دولت او به ارث رسیده بود، اشاره‌ای که محور پرسش یکی از دانشجویان بود.
او در این سخنرانی از انحصارگرایی در حوزه ارزش‌ها انتقاد کرد، امری که یک سال بعد، اما به صورتی صریح‌تر، در سخنرانی روز دانشجوی روحانی تکرار شد. چنان که روحانی در آذر 93 از «یک عده تازه به دوران رسیده» مدعی ارزش‌ها یا از اقلیتی سخن گفت که از تغییر چهره ایران در جهان خوشحال نیستند.
دلیل این صراحت روحانی که با واکنش منتقدان نیز روبه‌رو شد را در این واقعیت می‌توان جست‌وجو کرد که در آذرماه 93، یعنی زمانی که تنها یک سال و 4 ماه از فعالیت دولت یازدهم می‌گذشت، فشارها، انتقادها و گاه تخریب‌ها علیه دولت فزونی گرفته بود، امری که در سخنرانی‌های روحانی نیز تبلور یافت.
ذکر این نکته جالب توجه است که تنها 11 روز پیش از این سخنرانی، وزارت علوم به عنوان نهاد متولی دانشگاه‌ها، دومین وزیر در دولت یازدهم را شناخت، آن هم پس از استیضاح فرجی دانا و سرپرستی محمدعلی نجفی و رأی عدم اعتماد مجلس به دو وزیر پیشنهادی دیگر. اما همه دغدغه‌های دولت، در حوزه وزارت علوم نبود و بیشترین توجه مخالفان به سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای بود، تا جایی که روحانی در این روز این واقعیت را آشکار کرد که «فعلاً دیوار دولت از همه دیوارها کوتاه تر است و هر کس به هر مناسبتی از گوجه فرنگی تا انرژی هسته‌ای نقدش را نسبت به دولت روا می‌دارد.» تأکید بر ادامه راه دولت، تأکید بر تحقق وعده‌ها و سیاست‌ورزی در دانشگاه به جای سیاسی‌کاری، از دیگر موضوعاتی بود که روحانی در دو سخنرانی خود بر آنها تکیه کرد.
واکنش‌ها
در دو تجربه گذشته، روحانی در جمع دانشجویان همواره صریح بوده است. اما این صراحت، چندان به مذاق منتقدان خوش نیامده. شاید به همین دلیل بود که سال گذشته، روزنامه‌های مخالف دولت تلاش کردند حاشیه‌های مراسم 16 آذر را پررنگ‌تر از متن نشان دهند. به عنوان مثال یک روزنامه منتقد دولت در سال گذشته، در صفحه نخست خود کنار تصویر روحانی، عکس دانشجویان لمیده روی صندلی را منتشر کرد. باوجود این، می‌توان پیش‌بینی کرد که بخشی از سخنرانی فردای روحانی، متأثر از فضای سیاسی هفته‌های اخیر باشد، فضایی که دو تحول گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رقابت‌های انتخاباتی و هجوم خودسرها به مراسم مجوزدار، از مشخصه‌های بارز آن بوده است.
