گفتارنو/مرضیه قاضی زاده: متادون داروی شبه مخدری است که طبق قانون تنها باید در کلینیکهای درمان اعتیاد توسط پزشک متخصص تجویز شود، اما واقعیت جامعه چیز دیگری است و این داروی ترک اعتیاد به بازار سیاه راه پیدا کرده است.
اگر چه این داروی مخدر در کارخانه جات داروسازی زیر نظر وزارت بهداشت تولید شده و در یک چرخه مشخص به مراکز ترک اعتیاد میرسند، اما هم اکنون نشت این داروی مخدر به قدری مسئله ساز شده که به راحتی میتوان آن را از برخی از معابر سطح شهر و یا حتی سوپر مارکتهای حواشی شهر خریداری کرد.
مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در خصوص میزان متادون موجود در بازار آزاد میگوید: هم اندازه دارویی که در مراکز توزیع میشود، در بازار آزاد هم وجود دارد.
حمیدرضا حسین اسماعیلی در پاسخ به این پرسش خبرنگار گفتارنو که منبع نشر متادون کجاست و این حجم از متادون بازار آزاد از کجا تأمین میشود، میگوید: بیشترین خطا در تهران است. اگر به من بگویند در ارزوئیه چه کسی کار میکند من حتی میتوانم پزشکش را معرفی کنم، ما مرکز غیر مجاز و مرکز تعطیل نداریم، اما در تهران این بحث متفاوت است.
اسماعیلی در ادامه میافزاید: یک تعداد مراکزی که در تهران هستند که اصلاً هیچ حساب و کتابی ندارد. نصف موسسات درمانی در تهران اند، ممکن است مجوزی باشد، اما اصلا مرکزی وجود نداشته باشد.
او با بیان این جمله که بخشی از نشر مربوط به کارخانه هاست، میگوید: مواردی داشتیم که ویزیتورهای کارخانهها برای فروش دارو به این مراکز مراجعه کردند.
اسماعیلی میافزاید: یک دغدغهای که در حال حاضر وجود دارد این است که مقدار مواد اولیه که به کارخانهها بابت تولید داده میشود دو برابر مقدار دارویی که به مراکز میرود یعنی یک مقدار متادون تولید میشود و به عنوان صادرات لب مرز میرود و بعد به عنوان قاچاق دوباره بر میگردد.
در حالی مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان انگشت اتهام خود را به سمت کارخانهها دراز میکند و تقاضای متادون را عامل اصلی وجود متادون در بازار آزاد میداند که پیش از این از سمت کارشناسان و برخی از مسئولین انتقادهایی در خصوص عملکرد مراکز ترک اعتیاد وارد شده بود.
اسماعیلی در پاسخ به این پرسش که میزان نشر متادون مراکز ترک اعتیاد به چه میزان است، میگوید: ما نشر در این مراکز نداریم، چون ما یک سیستم نرم افزار کشوری داریم و تمام مراحل ثبت و ضبط میشود.
او در ادامه میافزاید: در سیستم نظارتی، تیم من کدهای پرونده بیماران را بر میدارند وبه مراکز میروند، در آن مرکز آن پرونده حتما یک صاحب دارد و کسی هست که آن پرونده را مهر و امضا کرده؛ حالا ممکن است که جعلهایی گاهاً صورت گیرد، اما اینکه یک مرکز به راحتی بتواند متادون را نشر ندهد ممکن نیست چرا که متادون به صورت ماهانه به این مراکز داده میشود، لذا وقتی که بازرسهای ما در ۱۵ ماه، به مرکز مراجعه میکنند باید نصف متادون در مرکز باقی مانده باشد.
مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به تجربه دو ساله توزیع شربت متادون به جای قرص در کلینیک ها، میگوید: ما از سال ۹۰ تا ۹۲ تنها شربت توزیع کردیم و قرص را قطع کردیم، لذا قاعدتاً اگر نشر از مراکز بود باید قرص متادون بازار افت پیدا میکرد و یا قطع میشد، اما حتی یک ذزه هم بازار آزاد از قرص متادون خالی نشد.
اسماعیلی در ادامه میافزاید: نزدیک ۱۰ ماه است که ما توزیع برند دارو پخش را به دلیل عدم اعتبار نداشتیم، اما همین الان به میدان ارگ بروید خواهید دید که به وفور متادون برند دارو پخش وجود دارد.
اسماعیلی با بیان این جمله که نهایت نشر متادون در مراکز ۲ درصد است، میگوید: ما نمیگوییم اصلاً نشت نیست ما میگوییم باید بیایند و سیستم را اصلاح کنند.
اگرچه مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بر عدم نشت متادون از مراکز ترک اعتیاد تأکید دارد، اما همواره انتقاداتی از سمت برخی از کارشناسان و متخصصان بر نحوه کارکرد مراکز ترک اعتیاد وارد میشود؛ به عنوان مثال برخی از متخصصاً معتقدند که مراجعین به این مرکز متادون دریافتی خود را در بازار آزاد میفروشند و کماکان اعتیاد خود را حفظ میکنند. این افراد معتقدند که برای جلوگیری از این امر بایستی از افراد آزمایش خون گرفته شود تا اگر کماکان در خون فرد مواد مخدر وجود دارد به فرد متادون داده نشود و یا اینکه مراجعین ملزم به مصرف متادون در مرکز باشند.
مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی در پاسخ به این انتقادات میگوید: شیشه و حشیش با متادون درمان نمیشود و متادون تنها برای درمان مرفین است.
اسماعیلی با بیان اینکه افراد تنها زمانی دارو دریافت میکنند که استیبل شده باشند، میگوید: خیلی از افراد مصرف چندگانه دارند و در کنار مرفین از سایر مواد مخدر همچون شیشه، تریاک، حشیش و ... استفاده میکنند لذا این فرد مصرف مخدرش را با متادون کنترل میکند، اما مشکلی که با شیشه داشته همچنان دارد.
او در ادامه میافزاید: در مواردی مریض دارو را بالا میبرد و بعدآن را روی یک مقدار کمی نگه میدارد و مازادش را در بازار آزاد میفروشد، لذا کنترل کردن این مسایل بسیار سخت است.
مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در بخش دیگر از اظهاراتش در پاسخ به چرایی عدم التزام بیماران به مصرف متادون در مرکز میگوید: وقتی متادون با این حجم در بازار آزاد وجود دارد مریضها از مراکز ترک اعتیاد رانده میشوند؛ درصورتی که این مراکز با کلی نیرو، امکانات و هزینه روبه رو هستند؛ لذا برخی از این مراکز دارو را به جای روزانه، به صورت هفتگی به بیمار میدهند.